L'Areo alluga la necrópolis tumular más importante del norte d'España. Un túmulu ye un monumentu funerariu prehistóricu formáu polo xeneral por un colláu nel que nel so interior apaez una cámara onde se deposita'l cadabre. Esta última estructura llámase dolmen y ta formada por bloques de piedra asitiaos verticalmente con otra piedra que val de tapa o cobertoria. Estos dólmenes d¿El Monte Areo son de fai unos 5.000 años aproximao y fueron dende siempre, y como yera habitual en toa Asturies, saquiaos d¿una manera brutal y erma por seudoarqueólogos ensin conocimientos y munches veces, siguiendo lleendes sobre ayalgues escondíes nel tiempu los moros.

Más de trenta dólmenes tán repartíos pela campa llamada los Llanos por ser una gran enllanada na que pensaron instalar el primer aeropuertu d'Asturies.

Dende 1991-1997, la Universidá d'Uviéu fizo estudios arqueolóxicos empobinaos pol profesor Miguel Ángel de Blas Cortina. Nel añu 2000 firmóse un conveniu de collaboración ente'l Conceyu de Xixón, la Mancomunidá d'El Cabu Peñes (formada polos Conceyos de Carreño y Gozón), y la Universidá d'Uviéu. Nel marcu de conveniu talu, nel añu 2001 ellabórase'l "Plan director pa la promoción cultural d'El Monte Areo". La dirección científica del mesmu foi desenvuelta por Miguel Ángel de Blas, y nel llabor de coordinación intervinieron, Ángel Villa Valdés y Carmen Suárez López. L'inventariu arqueolóxicu foi realizáu por Otilia Requejo Pagés, y Cristina Arca; el patrimoniu etnográficu, ye obra de Juaco López Álvarez, el patrimoniu artísticu foi analizáu por Vidal de la Madrid Álvarez, y l'estudiu botánicu por Vicente Raspies Ortiz.

Tomando como referencia esti plan director, el Conceyu desenvolvió y desenvuelve dellos talleres d'empléu empobinaos a la execución de recomendaciones tales: "Parque Monte Areo I", dirixíu por Esperanza Ibáñez "Parque Monte Areo II", dirixíu por Valentín Salvadores Rubio y "Parque Monte Areo III", dirixíu por Javier González Fanjul. Toos estos talleres entamólos el Conceyu de Carreño n¿andecha col Principáu d'Asturies al traviés de la Dirección Xeneral de Formación, pa la execución de les actuaciones previstes nel ¿Plan director pa la promoción cultural d¿El Monte Areo¿. Toles actuaciones realizaes na zona, según los trabayos arqueolóxicos desarrollaos nos últimos tiempos amás de dellos trabayos de siguimientu y control arqueolóxicu per parte de la empresa Gabinete Arqueolóxicu SL.

Anguaño, dos son les árees dolméniques que puen visitase: El Cierru los Llanos, na parroquia d'El Valle y Les Güelgues de San Pablo en Quimarán/Guimarán, anque son más de trenta les construcciones prehistóriques identificaes.

Área Dolménica El Cierru Los Llanos

Ye un túmulu d'unos 340 metros cuadraos de superficie circular, construyíu con capes de tierra qu¿envuelve una cámara sepulcral de bastante altor, d¿unos dos metros nel so interior, edificada con grandes llastres (la del techu pesa 2.900 quilos) de roca cuarcítica y normalmente bien alteriada y que tán sacaes de los crestones que rescamplen de los rebordes cimeros de la sierra. Compón la cámara un modelu de dolmen yá evolucionáu. A esa cavidá sepulcral podía llegase al traviés d'un pórticu pequeñu o entrada que s¿abría pa escontra llevante.

Esti dolmen, identificáu pol equipu d'arqueólogos de la Universidá d'Uviéu como Monte Areo XV, señala l'apoxéu de lo megalítico, lo dolménico, na contorna costera central d'Asturies, tiempu que fechamos p'hacia'l 3.000 a. C

Tipolóxicamente ye un dolmen clásicu, provistu d'un curtiu corredor o pórticu. Esta traza estructural, que ye frecuente n'otres rexones megalítiques próximes como Galicia o submeseta norte ye, sin embargu, raru en tol estensu territoriu del Cantábricu que media ente les cuenques de los ríos Eo y Bidasoa.

Nesti dolmen topáronse, ente otres coses, una pieza d'acebache (oliveta) furada, delles llámines de sílex (la pieza mayor mide 120 mm de llargor), puntes de flecha de sílex y cuarzu, y un exemplar de cuarzu filoniano de bon tamañu y bien nidio

Los accesos a esti túmulu son dellos, pero'l más fácil ye'l que se detalla de siguío: carretera CE6 Prevera-Ambás, al altor de la parroquia d'El Valle, nel barriu Zancornio, garrar el ramal a la izquierda, onde hai una señal qu'indica una pista d'aeromodelismu. Per esta xubida vamos topar nel marxe izquierdu l'atalaya natural de La Peña'l Carru. Siguimos pela mesma pista hasta llegar a un encruz de caminos. Si siguimos de frente, nel marxe derechu vamos topar el dolmen. De lo contrario, si torcemos a la izquierda vamos topar l'área recreativa y la pista d'aeromodelismu.

Área Dolménica Les Güelgues de San Pablo

Ye según  Blas Cortina'l túmulu meyor conserváu de tolos qu'integren la estación prehistórica y constitúi un exemplu clásicu de dolmen simple o meyor dicho, de los que se denominen cofre megalíticu. La so cámara sepulcral aseméyase asina, a un gran caxón formáu por grueses llastres de cuarcita, con una única tapa de la mesma roca.
En tando construyida la cámara, esta foi envuelta llateralmente por una masa ordenada de bloques de piedra.

Les fases subsiguientes atendieron al recubrimientu de la tumba con potentes capes de sedimentu, alternaes y fortalecíes por otres capes afitaes con piedres de bon tamañu. El túmulu asina construyíu quedaba llendáu perimetralmente por un aniellu tamién de bloques. La so sólida construcción favoreció¿l so caltenimientu.

Esti dolmen foi identificáu pol equipu d'arqueoloxía de la Universidá d'Uviéu como "Monte Areo VI".

Los preseos topaos nesti túmulu nun reflexen una fase megalítica avanzada: un raspador, una pequeña zuela de fibrolita, estielles...

Tocantes al so allugamientu, delles son les siendes que mos lleven a esti dolmen. Quiciabes la meyor manera ye pela carretera CE-6; al altor de la parroquia de Quimarán/Guimarán, nel barriu de La Cespedera, hai que tomar el ramal que se conoz como la subida a San Pablo (siguiendo'l Camín de Santiago). Al final de la subida, siguir pela pista en dirección al picaderu de caballos y tomar el ramal a la izquierda. El túmulu ta nel marxe derechu de la calzada